Chinees Leren Spreken Startersgids – de Chinese Uitspraak Uitgelegd
Chinees leren spreken is iets wat bij heel veel mensen op de bucketlist staat. Maar hoe begin je daar eigenlijk mee? Chinees leren spreken is niet makkelijk, maar kan wel heel leuk en ook heel nuttig zijn. Wat jouw reden voor het leren van Chinees ook is, je bent hier aan het juiste adress. In dit artikel van Baozi TV leer je hoe je moet beginnen, hoe Chinese klanken worden uitgesproken en hoe de Chinese tonen moeten worden uitgesproken.
Hoe begin je met Chinees leren spreken?
“Nǐhǎo!” Misschien heb je dit woord al wel eens gehoord. Het betekent “hallo” in het Mandarijn. Dit is precies de eerste stap die nodig is om te beginnen met het leren van chinees: luisteren! Het Chinees klinkt zo anders dan het Nederlands dat je eerst even zal moeten wennen aan de klank ervan. Dit komt doordat het Chinees een ‘toontaal’ is, wat betekent dat de betekenis van een woord afhankelijk is van de toon waarop het woord wordt uitgesproken. Door goed te luisteren naar de manier waarop woorden worden uitgesproken (kijk bijvoorbeeld een van onze filmpjes), en dan stap voor stap ook de betekenis van die woorden te leren, kun je op een hele efficiënte manier de taal goed onder de knie krijgen en ga je voor je het weet van nul naar vloeiend.
Het Chinese alfabet
Het Chinese alfabet bestaat niet! De Chinezen schrijven in karakters en niet in letters. Elk woord heeft een eigen karakter dat bestaat uit allemaal streepjes. Één karakter is dus één woord, geen letters die je aan elkaar plakt om een woord te vormen. Als je meer wilt weten over Chinese karakters, klik dan hier. Om het Chinese leren spreken wat makkelijker te maken, is er een systeem bedacht om de karakters op te schrijven in letters. Dit systeem wordt Pinyin genoemd. Het leren van Pinyin is dus een goed begin als het Chinees wilt leren spreken.
Wat is Pinyin?
Pinyin is de romanisering van karakters. Omdat het Chinees geen fonetische taal is, kun je niet meteen zien hoe het woord moet worden uitgesproken. Daarom heeft het Chinees naast Chinese karakters ook een systeem om de uitspraak van de karakters op te schrijven in Latijnse letters. Dit systeem wordt ook wel Hanyu Pinyin genoemd. Dit is overigens niet het enige systeem wat hiervoor bedacht is, maar het is wel het systeem wat tegenwoordig het meeste op het vasteland van China wordt gebruikt. Pinyin is ook heel belangrijk als je Chinees wilt leren spreken. Hierdoor weet je hoe een karakter uitgesproken moet worden.
Geschiedenis van Pinyin
Pinyin is een vrij nieuw systeem. Het werd in 1958 goedgekeurd door de Chinese overheid en in 1979 voor het eerst in de praktijk ingevoerd. De woorden ‘Hanyu Pinyin’ betekenen letterlijk Chinese-taal-transcriptie. Het systeem is bedacht door een Chinese man met goedkeuring van de volksrepubliek. Tegenwoordig wordt Pinyin zowel in China als buiten China gebruikt voor het leren van de Chinese taal, en als invoer systeem voor elektronica.
Pinyin om te typen:
Heb je je altijd al afgevraagd hoe de Chinezen typen op een computer of op een mobiel? Daar gebruiken ze dus het Pinyin alfabet voor! Pinyin wordt gebruikt voor het invoeren van karakters op een toetsenbord. Ze typen dus eigenlijk gewoon de romaanse letters die overeenkomen met het karakter.
Het alfabet
Pinyin is dus eigenlijk een soort alfabet met letters die wij gewoon kunnen lezen. Dit alfabet is onder te verdelen in twee delen. Het bovenste deel bestaat uit alle klinkers en het onderste deel bestaat uit medeklinkers. Je kunt klanken uit het bovenste deel koppelen met klanken uit het onderste deel en zo woorden vormen. Dit zijn dus alle Chinese klanken die in het Mandarijn bestaan. Als je deze goed onder de knie hebt kun je alle Chinese woorden uitspreken. Kijk maar eens in de tabellen hieronder. Aan de rechterkant zie je hoe de klanken moeten worden uitgesproken met de Nederlandse uitspraak.
De bovenste helft
Pinyin
a – o – e – i – u – ü
ai – an – ang – ao – ong – ou
ei – en – eng – er
ia – ian – iang – iao
ie – in – ing – iu – iong
ua – uai – uan – uang
ui – un – uo
üe – üan – ün
Nederlandse uitspraak
aa – oh – uh – ie – oe – uu
aai – an – ang – auw – ong – oow
eej – un – ung – ar
ie’aa – ie’en – ie’ang – ie’au
ie’eh – in – ing – ie’oow – ie’ong
oe’a – oe’ai – oe’an – oe’ang
oe’eej – oe’un – oe’o
uu’e – uu’an – uu’un
De onderste helft
Pinyin
b – p – m – f
d – t – n – l
z – c – s
zh – ch – sh
j – q – x
g – k – h
r – y – w
Nederlandse uitspraak
boh – poh – moh – foh
duh – tuh – nuh – luh
tz – ts – ss
dzj – tzj – shj
tjie – tsjie – ssjie
guh (engelse g) – kuh – gguh
rzj – jie – woe
Wat zijn Chinese tonen?
Het Mandarijn heeft 5 verschillende tonen. Deze tonen worden aangegeven met streepjes boven de Pinyin woorden, waardoor je weet op welke toon dat woord moet worden uitgesproken. Soms worden de tonen niet aangegeven met streepjes, maar met de nummers 1 t/m 5. Bij het uitspreken van de tonen moet je letten op de toonhoogte van je stem binnen je eigen stembereik. Je kunt stembereik het beste indelen in een schaal van 1 tot 5, waarbij 5 heel hoog is en 1 heel laag.
- De eerste toon is hoog en lang. Je stemhoogte moet op niveau 5 zitten en in een rechte lijn doorgaan: ā.
- De twee toon klinkt vragend en kort. Je stemhoogte gaat van niveau 3 naar 5, schuin omhoog: á.
- De derde toon gaat van hoog naar laag en weer terug, in een soort dal. Je stemhoogte gaat van niveau 3 naar niveau 1 en vervolgens naar niveau 4: ǎ.
- De vierde toon klinkt streng en kort, van hoog naar laag. Je stemniveau gaat van niveau 5 naar 1: à.
- De vijfde toon is neutraal, zonder toon.
Regels
In principe zijn de tonen vastgeplakt aan de woorden. Ze vormen dus een paar. Maar soms komt dit dan een beetje in de knoop met de uitspraak. Bijvoorbeeld als je drie woorden met de derde toon achter elkaar moet uitspreken. Daarom zijn er drie uitzonderingen waarbij een toon mag veranderen.
1. De derde toon sandhi:
Als een derde toon 2 keer achter elkaar voorkomt, dan verandert de 1e derde toon automatisch in een tweede toon.
Bijvoorbeeld:nǐhǎo → níhǎo = hallo, 你好.
Als een derde toon meer dan 2 keer achter elkaar voorkomt, dan veranderen alle derde tonen in een tweede toon, behalve de laatste.
Bijvoorbeeld:
wǒ hěn hǎo → wó hén hǎo = met mij gaat het goed, 我很好.
2. De toon sandhi van 不 (bù 4e toon, niet):
不 wordt uitgesproken op een tweede toon als het voor een vierde toon karakter staat. In alle andere gevallen blijft 不 een vierde toon.
Bijvoorbeeld:
bù shuō = niet praten 不说
bù hǎo = niet goed 不好
bù xué = niet leren 不学
bú duì = niet juist 不对
3. De toon sandhi van 一 (yī 1e toon, één):
一 ( yī ) wordt uitgesproken op een eerste toon wanneer het op zichzelf staat, aan het einde van een zin of als nummer. Het wordt uitgesproken op een vierde toon als het direct voor een 1e, 2e, of 3e toon karakter staat. Het wordt uitgesproken op een tweede toon als het direct voor een vierde toon karakter staat.
Bijvoorbeeld:
dìyī = eerste 第一
yíyàng = hetzelfde 一样
yìbān = algemeen 一般
yìzhí = direct 一直
yìqǐ = samen 一起
Waarom zijn Chinese tonen belangrijk?
Je zult merken dat het in het begin heel lastig is om op de juiste Chinese tonen te praten, vooral als je net begint met Chinees leren spreken. Daarom is het heel erg belangrijk dat je goed luistert naar hoe de tonen worden uitgesproken in een hele zin. Kijk bijvoorbeeld een van onze filmpjes om te oefenen. Omdat in het Chinees de betekenis van een woord vast zit aan de toon waarop het woord uitgesproken, is het heel erg belangrijk om te tonen goed onder de knie te hebben. Anders kun je in hele ongemakkelijke situaties terecht komen…
Voorbeeld:
马 mǎ = paard
妈 mā = moeder
Voorbeeld:
水饺 shuǐjiǎo = Chinese dumpling
睡觉 shuìjiào = slapen
Voorbeeld:
我要问你妈妈 wǒ yào wèn nǐ māmā = Ik wil het aan je moeder vragen
我要吻你妈妈 wǒ yào wěn nǐ māmā = Ik wil je moeder kussen
Woorden maken
Nu je weet hoe je de Pinyin moet uitspreken, hoe de je tonen moet lezen en wat de regels zijn van de tonen, kun je aan de slag gaan moet woorden en zinnen maken. Door de letters van de onderste helft van het Pinyin alfabet te combineren met de bovenste helft, kun je alle Chinese klanken maken die er bestaan. In het begin kan het erg helpen om alle klanken eerst individueel uit te spreken en daarna pas het hele woord met de toon: n-i = nǐ, h-ao = hǎo.
Funfact: In China leren de kinderen Pinyin op school, door allemaal tegelijk hardop de klanken uit te spreken. Dat doen ze heel serieus en gedisciplineerd.
Waar moet je op letten?
Als je goed Chinees wilt leren spreken, let dan vooral goed op het verschil in uitspraak tussen z, c, s en zh, ch, sh. Dit klinkt misschien wat vreemd, maar de klanken zh, ch, sh zouden uitgesproken moeten worden met de tong omhoog gekruld. Waarschijnlijk moet je dit een paar keer hardop uitspreken voordat je het verschil onder de knie krijgt. Als je moeite hebt met het achterelkaar uitspreken van de tonen, dan kan het helpen om je hand mee te bewegen op de tonen.
Sanne Laoshi’s tip: Het helpt mij heel erg om bij de derde toon mijn hoofd mee te bewegen, als een klein knikje naar beneden. Daardoor gaat de toon wat dieper klinken en is het makkelijker te onderscheiden van de tweede toon.
Oefenen
Nu is het tijd om hard te gaan oefenen met zowel de uitspraak van de Chinese klanken als de Chinese tonen. Als je Chinees leert leer je eigenlijk drie verschillende dingen: de uitspraak, de Pinyin en het karakter. Het is belangrijk dat je ook weet hoe je de Pinyin schrijft, want dat heb je nodig om te kunnen typen. Als je meer wilt leren over het Schrijven van Chinese karakters, kijk dan eens hier. Nu is het tijd om eindeloos te oefenen. Hieronder vind je alvast een lekkere tongbreker.
四是四, sì shì sì, Vier is vier
十是十。 shí shì shí. Tien is tien
十四是十四, shísì shì shísì, Veertien is veertien
四十是四十。 sìshí shì sìshí. Veertig is veertig
十四不是四十, shísì búshì sìshí, Veertien is niet veertig
四十不是十四。 sìshí búshì shísì. Veertig is niet veertien
四十四只石狮子! sìshísì zhī shí shīzi! Vierenveertig stenen leeuwen!
Sanne Laoshi’s ervaring:
Ik heb altijd gemerkt dat een goede uitspraak van Pinyin en een goede uitspraak van de tonen super belangrijk is voor je algemene Chinese taalvaardigheid. Ik zie Pinyin echt als een basis voor de Chinese taal en ben van mening dat in dit geval kwaliteit belangrijker is dan kwantiteit.
Woordenlijst:
Je kunt ook alvast oefenen met het schrijven van het Chinese karakter terwijl je het woord hardop uitspreekt met de juiste toon. Je kunt oefenen door het kijken van dit filmpje, of je kunt zelf proberen wat zinnen te maken. Probeer bijvoorbeeld deze woorden een te schrijven en uit te spreken.
- 我 wǒ = ik
- 你 nǐ = jij
- 他 /她 tā/tā = hij / zij
- 好 hǎo = goed
- 不 bù = niet, nee
- 一，二，三 yī, èr, sān = een, twee, drie
- 想 xiǎng = willen (ww)
- 吃 chī = eten (ww)
- 包子 bāozi = gestoomd broodje
- 是 shì = zijn (ww)
- 荷兰 hélán = Nederland
- 人 rén = mens
- 叫 jiào = heten (ww)
- 谢谢 xiè xiè = bedankt
- 再见 zàijiàn = tot ziens
